elbistan tarihce

Elbistan Adı

        Denizden 1150 m. yükseklikte,eski yerleşim yeri olan Kara Elbistan'a 5 km. kadar uzaklıkta kurulmuş olup etrafı yüksek dağlarla çevrili geniş bir ovada yer almaktadır. Tarih boyunca çeşitli olaylara sahne olan ve önemli bir yerleşme merkezi özelliği kazanan Elbistan Ermeni,Süryani ve Arap kaynaklarında birbirine benzer isimlerle zikredilmiştir. Merkezi Arabissos (Arabsus-Efsus) olan şehrin adı Bizans kaynaklarında Plasta, Ablastha; Ermenice kaynaklarda Ablasta, Ablastayn; Arapça kaynaklarda Ablestin, Abülüsteyn,Ablüsteyn; Farsça kaynaklarda ise Ablistin olarak kaydedilmektedir. XVI. yüzyılda Osmanlı hakimiyetine girmesinin ardından bugünkü söylenişine uygun şeklini almıştır. Halk arasında adı Albistan biçiminde de söylenmiştir.

Eski Çağlarda Elbistan

        Elbistan bölgesinin tarihi eski çağlara kadar uzanır. Burada Hititler ile Kommagenler devirlerine ait Til, Kara Elbistan,Ozan,Kara Öyük, Çavlı Han,Tel Afşin, Mehre,Hunu ve Efsus gibi yerleşme merkezleri ile tarihi kalıntıları ve höyüklerin bulunması,kaza merkezinin kuzeyindeki İkizin mağarasında Üst Paleolitik ve Neolitik çağlara ait kalıntıların ortaya çıkarılması yerleşmenin çok eski devirlere indiğini gösterir. Persler zamanında Kappadokia Büyük Satraplığı içinde yer alan yöre İslam-Bizans sınır bölgesini oluşturduğundan Ortaçağ'da sık sık istilalara ve savaş dolayısıyla tahribata uğradı. Bu dönemlerde Ceyhan adıyla anılan bölge Sugurüşşam'a dahil olup Bizans ile mücadele eden Abbasi ordularının merkez üssü haline geldi. Ovanın etrafının yüksek dağlarla çevrilmiş olması stratejik önemini arttırdığı gibi bu özelliği sebebiyle VII. yüzyılın ortalarından X.yüzyılın sonlarına kadar Anadolu'ya yapılan askeri harekat ve akınlardan oldukça etkilendi. Elbistan 951 yılında Hamdani Emiri Seyfüddevle tarafından tahrip edildi. Efsus (Afşin),Elbistan bölgesinde Ashab-ı Kehf kıssasının geçtiği yer olarak kabul edildiği için müslümanlar tarafından bir ziyaretgah haline getirildi. Meşhur tarihçi İbnü'l Adim de Halep Eyyubi melikinin elçisi sıfatıyla 1237 ve 1238 yıllarında iki defa Anadolu Selçuklu Sultanı II.Gıyaseddin Keyhüsrev'e gönderildiğinde Elbistan'a uğramış ve Efsus'ta Ashab-ı Kehf'in bulunduğu yeri ziyaret etmiştir.

        XI. yüzyılda başlayan Türk akınlarından sonra giderek bölgedeki Hunu şehri ön plana çıktı.1071 Malazgirt Savaşı’nda Bizans İmparatoru Romanos Diogenes’in esir alınmasını fırsat bilen Philaretos,1073’te Hunu şehrinde Ermeni rahiplerini toplayarak bir katolikos seçtirmiş ve şehri katolikosluk merkezi yapmıştı.Birçok defa Türkmen gazilerinin akınlarına hedef olan Ceyhan (Elbistan) bölgesi,1085’te Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah’ın emirlerinden Buldacı tarafından fethedildi. Bu dönemde Bizans uçlarındaki önemli şehirlerden biri olan Elbistan 1097 yılında Haçlılar’ın eline geçti ve yönetimi Pierre d’Aulps adlı bir şövalyeye verildi.1103 yılına kadar birkaç defa el değiştiren bölge bu tarihten tekrar Haçlılar’ın hakimiyetine girdi.Sultan I. Kılıcarslan 1105’te burayı yeniden fethederek vezir Ziyaeddin Muhammed’e ikta etti. I. Kılıcarslan’ın ölümünden (1107) sonra meydana gelen karışıklardan faydalanan Antakya Prensi Tancred Elbistan’ı zaptettiyse de bölge,Malatya Meliki Tuğrul Arslan’ın atabegi olan İlarslan tarafından 1111’de geri alındı.1114 yılında büyük bir deprem sonucunda harap olan Elbistan,1124’te Danişmendli Emir’in Gazi’nin (Melik Gazi) Malatya yöresini zaptetmesiyle onların idaresi altına girdi.Danişmendli emirlerinin mücadelesine de sahne olan şehir ve yöresi Sultan I. Mesud zamanında Anadolu Selçuklular’ın eline geçti(1144).Mesud buranın idaresini oğlu II. Kılıçarslan’a verdi. I. Mesud ‘un ölümünden sonra Danişmendliler’in Sivas meliki Yağıbasan 1156’da Elbistan ve yöresini zaptedince II. Kılıçarslan Yağıbasan’ın üzerine yürüdü.Ancak muharebe olmadı ve yapılan anlaşma sonunda bölgenin yönetimi Yağıbasan’a bırakıldı. Danişmendliler arasındaki mücadele sonucu yöreye II. Kılıcarslan yeniden hakim oldu ve buraya oğlu Tuğrul Şah’ı tayin etti. Tuğrul Şah,Anadolu’da birliği yeniden kuran kardeşi II. Süleyman Şah’a tabi oldu. Süleyman Şah Gürcistan seferi sırasında Erzurum’u Saltuklular’dan alıp maiyetinde bulunan Tuğrul Şah’a verdi vebuna karşılık Elbistan’ı doğrudan merkeze bağlı bir vilayet haline getirdi(1202). Bu tarihten itibaren Elbistan Konya’dan tayin ve azledilen valiler tarafından idare edildi. Bunların en önemlileri arasında Emir Yusuf, Emir İlyas, Emir Mübarizüddin Çavlı zikredilebilir.Bu bölgelerde bugün onların adlarıyla anılan mezraa ve köyler bulunmaktadır. Özellikle Çavlı buranın imarında önemli hizmetlerde bulunmuştur. Elbistan Ulucamii’nin onun tarafından onun söylenmektedir. Ancak caminin II. Gıyaseddin Keyhusrev zamanında (1237-1246) onun emriyle inşa ettirildiği ve kitabede hem sultanın hem de bu emrin adının geçtiği bilinmektedir. Çavlı, Hurman yolu üzerinde bir han tesis etmiş, fakat zamanla harap olan hanın yerinde Çavlıhanı adlı bir köy kurulmuştur.

      İbn Bibi, I. Alaeddin Keykubad’ın 1228’de Mengücükler’in Erzincan kolunu ortadan kaldırdığını ve bu hanedandan Şarkikarahisar Hakimi Melik Muzafferüddin’e Kırşehir’i ikta olarak, diğer bazı yerlerle birlikte Efsus kasabasını da mülk olarak kaydeder (Muhtasaru Selcukname, s. 152). II. İzzeddin Keykavus’u mağlup ederek IV. Kılıcarslan’ı Selçuklu tahtına çıkaran İlhanlı kumandanı Baycu Noyan, II.İzzeddin Keykavus taraftarı olan emirleri cezalandırıp Elbistan’a girmiş,pek çok kişiyi öldürmüş, kadın ve çocukları esir alınmıştır (Ebü’l-Ferec, s. 467). 1277 yılına kadar çeşitli valiler tarafından idare edilen Elbistan, XIII-XIV. Yüzyıllarda orta büyüklükte meşhur bir şehir olarak tanıtılır (Yakut, I, 75; Müstevfi, Nüzhetü’l-kulüb. s. 94). Gerek Ermeniler gerekse Suriye’deki Haçlılar’a ve diğer unsurlara karşı Anadolu’nun mühim bir müdafaa hattı olması sebebiyle Selçuklular döneminde önemli uç vilayetleri arasında yer almıştır. Memlük Sultanı Baybars Anadolu (Kayseri) seferi sırasında İlhanlı Hükümdarı Abaka Han’ın ordusunu Elbistan yakınlarında bozguna uğratmıştır (10 Zilkade 675 /15 Nisan 1277). Bazı kaynaklara göre bu savaş Hunu’da cereyan etmiştir....DEVAMI >>>

ELBİSTAN İLGİLİ BAĞLANTILAR

| ELBİSTAN FOTOLARI | | ELBİSTAN NOSTALJİ | | ELBİSTAN TARİHÇE |

| ELBİSTAN COĞRAFYASI | ELBİSTAN EKONOMİSİ | | ESKİ BELEDİYE BAŞKANLARIMIZ |

Bugün 93 EDE Sitemizi Ziyaret Edip 105 Defa Sayfaları Kliklemiştir.

"Merhaba ziyaretçi, IP adresin 18.119.120.59" Burdasın = > elbistan tarihce